कपाशी पिकातील रसशोषक किडी

कपाशी पिकावरील रोग व किडींचे वेळीच करा नियंत्रण..अलका टेके कृषिसहायक भालेगाव 

पिंपळगाव राजा मंडळ मधील भालेगाव पोरज सावरगाव बुद्रुक सावरगाव खुर्द निमकवडा व आजूबाजूच्या परिसरामध्ये पावसातील खंड व वातावरणातील बदल यामुळे कपाशी या पिकावर मोठ्या प्रमाणावर मावा तुडतुडे पांढरी माशी दिसून येत आहे .तरी शेतकरी बांधवांनी वेळीच उपाययोजना करून पिकाची काळजी घ्यावी.

कपाशी (कापूस) पिकामध्ये मावा (Aphids), तुडतुडे (Jassids) आणि पांढरी माशी (Whiteflies) या रसशोषक किडी महत्त्वाच्या असून त्या पिकाच्या उत्पादनावर आणि गुणवत्तेवर प्रतिकूल परिणाम करतात.

🐛 कपाशी पिकातील रसशोषक किडी – माहिती व नियंत्रण

---

1. 🌿 मावा (Aphids)

🔍 वैज्ञानिक नाव: Aphis gossypii

🔎 ओळख:

लहान, मऊ शरीराची कीड.

काळसर ते हिरवट रंगाची, पानांच्या खालच्या बाजूस झुंडीनं आढळते.

मधुरस शोषून घेतो व मधासारखा चिकट द्रव (हनीड्यू) सोडतो, ज्यावर काळी बुरशी (sooty mold) वाढते.

🛑 नुकसान:

झाडांची वाढ खुंटते.

पानं वाकडी, मुडपलेली होतात.

फुलांच्या गुणवत्तेवर परिणाम होतो 

हनीड्यूमुळे पाने काळसर दिसतात.

---

2. 🍃 तुडतुडे (Jassids / Leaf hoppers)

🔍 वैज्ञानिक नाव: Amrasca biguttula biguttula

🔎 ओळख:

लहान, चपटा शरीर, हिरवट रंगाचा कीटक.

पाने खालून रस शोषतो.

🛑 नुकसान:

पानांच्या कडा जळलेल्या (hopper burn) सारख्या दिसतात.

पाने चुरगळतात आणि झाडाची वाढ थांबते.

लहान झाडांवर जास्त परिणाम.

3. 🌬️ पांढरी माशी (Whiteflies)

🔍 वैज्ञानिक नाव: Bemisia tabaci

🔎 ओळख:

अतिशय लहान, पांढरट रंगाचे पंख.

झाडांच्या खालच्या बाजूस राहते.

झाडाला हलवले असता उडताना दिसते.

🛑 नुकसान:

पानांचा रस शोषते.

हनीड्यूमुळे पाने चिकट आणि काळसर होतात.

कपाशीच्या पर्णकोश विषाणू (Cotton Leaf Curl Virus) चा प्रसार करते.

पीक मोठ्या प्रमाणात कमजोर होते.

✅ नियंत्रण उपाय (सर्व किडींवर प्रभावी):

🌱 शेती व्यवस्थापन:

सेंद्रिय खतांचा योग्य वापर करून झाडांची रोगप्रतिकारकता वाढवा.

पीक फेरपालट करा.

कीडग्रस्त झाडांचे अवशेष जाळून नष्ट करा.

पीक निरीक्षण दर 3-4 दिवसांनी करावे.

🐞 जैविक नियंत्रण:

Neem-based कीटकनाशक (Neem oil 1500 ppm ते 10000 ppm) @ 30-50 मिली/10 लिटर पाण्यात फवारावे.

Verticillium lecanii @ 5 ग्रॅम/लिटर

फायदेशीर परजीवी कीटकांचा वापर (उदा. Chrysoperla, Encarsia formosa).

💊 रासायनिक नियंत्रण (शिफारसीनुसार):

कीटकनाशकाचे नाव मात्र (प्रति लिटर) कोणत्या किडीवर प्रभावी

Imidacloprid 17.8 SL 0.3 मिली मावा, पांढरी माशी

Thiamethoxam 25 WG 0.25 ग्रॅम मावा, तुडतुडे

Acetamiprid 20 SP 0.2 ग्रॅम मावा, तुडतुडे, पांढरी माशी

Dinotefuran 20 SG 0.3 ग्रॅम पांढरी माशी (जास्त प्रभावी)

Flonicamid 50 WG 0.3 ग्रॅम मावा व तुडतुडे

Buprofezin 25 SC 1 मिली पांढरी माशीच्या अंडी व अळ्या

➡️ टीप: फवारणी संध्याकाळी किंवा सकाळी करावी. वेगवेगळ्या कीटकनाशकांचा पर्याय वापरावा (rotation) कीड प्रतिकार टाळण्यासाठी.

⚠️ सावधगिरी:

फवारणी करताना मास्क, हातमोजे आणि सुरक्षात्मक कपडे वापरावेत.

कापसाची झाडे फुलोऱ्यात असताना मधमाशांवर परिणाम होणार नाही याची काळजी घ्यावी.

मधमाश्यांचे संरक्षण करण्यासाठी सायंकाळीच फवारणी करावी.

🌾 एकत्रित व्यवस्थापन (IPM):पीक विविध कीटकांपासून वाचवण्यासाठी जैविक + रासायनिक + शेती व्यवस्थापन या सर्वांचे समन्वयीत नियोजन करावे.